TORUŃSKA SZKOŁA WYŻSZA - TSW - FORUM

Sylwester

International Commercial Terms
Formuły handlowe Incoterms 2000

Formuły handlowe są rodzajem reguł handlowych regulujących obowiązki eksportera i importera w odniesieniu do dostawy i przewozu towarów. Regulacje zawarte w formułach handlowych dotyczą wszelkich działań związanych z dostawa i transportem towaru na głównej drodze przewozu; w tym pokrycia kosztów oraz poniesienia ryzyka związanego
z dostarczeniem towaru od sprzedającego do kupującego czy organizacji określonych dokumentów związanych z towarem i jego przewozem. Formuły handlowe określa się też mianem warunków dostawy, baz dostawy, baz ceny, ale nie są to określenia precyzyjne oddające specyfikę treści, jakie opisują . W praktyce handlu międzynarodowego miało zastosowanie wiele rodzajów formuł handlowych. Najważniejsze z nich to :
 Inkoterms (Międzynarodowa Izba Handlowa)
 Combiterms (MIH i Międzynarodowe Zrzeszenie Spedytorów FIATA
 RAFTD (Amerykańska Izba Handlowa)
 OWD RWPG i OWD b. RWPG (Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej)
Formuły handlowe Inkoterms (ang. International Commercial Terms), został sformułowany przez Międzynarodową Izbę Handlową w Paryżu, stanowi zbiór formuł najczęściej stosowanych w handlu zagranicznym. Opublikowano je w 1936 r. i nowelizowano w latach 1953, 1967, 1976, 1980, 1990 i 2000. Ogólne zasady Incoterms 2000 dotyczą handlu dobrami materialnymi; nie mają zastosowań w międzynarodowym obrocie usługami. Ich zastosowanie jest fakultatywne; obowiązują wówczas, gdy strony wyraźnie się na nie powołują – wszystkie normy bezwzględnie obowiązujące, właściwe dla prawa regulującego daną umowę, oraz ustalenia poczynione w umowie mają pierwszeństwo przed uregulowaniami Incoterms. Zasady te regulują wyłącznie stosunki między sprzedającym
a kupującym; nie dotyczą i nie wiążą zobowiązaniami pozostałych uczestników transakcji, tj. np. przewoźników, spedytorów czy banków.
W praktyce gospodarczej funkcjonują angielskie skróty formuł incoterms. Pełne nazwy formuł odzwierciedlają najważniejsze obowiązki sprzedającego, miejsce dostarczenia towaru na koszt sprzedającego oraz wskazują, jaki rodzaj transportu jest właściwy dla danej formy. Formuły stworzone z myślą o transportu morskiego (FAS, FOB, CFR, CIF, DES, DEQ) zawierają w swoich nazwach np.: statek (ang. ship), pokład (ang. board), fracht
(ang. freight), nabrzeże (ang. quay). Pozostałe mogą być zastosowane do każdego rodzaju transportu, łącznie z morskim. Dla transportu kombinowanego/ multimodalnego często są wykorzystywane formuły FCA i CPT; choć dla tego rodzaju przewozów stworzono odrębne formuły Combiterms, to nie są one powszechnie wykorzystywane.
Formuły Incoterms są ułożone z logiką wzrastających obowiązków sprzedającego; najmniejsze obowiązki są przypisane w formule EXW, a ich maksimum po stronie eksportera zawiera formuła DDP. Incoterms składa się z czterech grup formuł: E, F, C, D.
Przykłady nazewnictwa formuł INCOTERMS 2000 :
Grupa E (towar na terenie sprzedającego)
EXW – Ex Works (Z zakładu… oznaczone miejsce)
Grupa F (zasadnicze koszty przewozu nieopłacone przez eksportera)
FCA – Free Currier (Franko przewoźnik… oznaczone miejsce załadunku)
FAS – Free Alongside Ship (Franko wzdłuż burty statku… oznaczony port załadunku)
FOB – Free On Board (Franko statek… oznaczony port załadunku)
Grupa C (zasadnicze koszty przewozu opłacone przez eksportera)
CFR – Cost and Freight (Koszt i fracht… oznaczony port przeznaczenia)
CIF – Cost, Insurance and Freight (Koszt ubezpieczenie i fracht… oznaczony port przeznaczenia)
CPT – Carriage Paid To (Przewoźne opłacone do… oznaczone miejsce przeznaczenia)
CIP – Carriage and Insurance Paid To (Przewoźne i ubezpieczenie opłacone do… oznaczone miejsce przeznaczenia)
Grupa D (towar w kraju przeznaczenia)
DAF – Delivered At Frontier (Dostarczone na granicę… oznaczony port przeznaczenia)
DES – Delivered Ex Ship (Dostarczone statek… oznaczony port przeznaczenia)
DEQ – Delivered Ex Quay (Dostarczone nadbrzeże… oznaczony port przeznaczenia)
DDU – Delivered Duty Unpaid (Dostarczone, cło nieopłacone… Oznaczone miejsce przeznaczenia)
DDP – Delivered Duty Paid (Dostarczone, cło opłacone… Oznaczone miejsce przeznaczenia)
Incoterms reguluje wiele obowiązków stron odnoszące się np. do zawarcia umowy przewozu i ubezpieczenia, podziału kosztów i ryzyka dotyczącej tzw. głównej drogi przewozu. Zasadniczą drogę przewozu stanowi odcinek trasy międzynarodowej – nie jest natomiast równoznaczne z najdłuższym odcinkiem trasy. Początkiem tej drogi jest miejsce oddania towaru pierwszemu przewoźnikowi międzynarodowemu, a jej koniec jest wyznaczony miejscem przeznaczenia. Pierwszym przewoźnikiem w rozumieniu Incoterms jest ten, który ma dokonać transportu międzynarodowego, a miejscem przeznaczenia nie zawsze jest siedziba kupującego.
Incoterms dzielą się na kategorie: loco i franco. Do kategorii loco (miejsca) zalicza się tylko jedna grupa E, a w niej jedna formuła – EXW. Kategoria loco informuje, że obowiązkiem sprzedającego jest jedynie pozostawienie towaru do dyspozycji kupującego
w miejscu, gdzie jest on produkowany lub przechowywany. Pozostałe formuły należą do kategorii franco: formuł dostarczenia, co oznacza, że obowiązkiem sprzedającego jest dostarczyć towar na swój koszt w określone umową (i formułą) miejsce. W handlu krajowym użycie terminów loco i franco przy okazji dostaw oznacza często coś zupełnie odwrotnego od tego, czego mógłby się spodziewać praktyk handlu zagranicznego. Hasło ,,loco budowa”
w handlu krajowym może oznaczać, że sprzedający jest obowiązany dostarczyć towar na swój koszt na wskazane przez kupującego miejsce, jakim jest teren budowy – takie określenie miejsca dostawy jest błędne. Niektóre formuły franco Incoterms mogą być postrzegane jak formuły loco, jeśli przewoźnik odbiera towar z terenu sprzedającego – jednak taka interpretacja, choć niepozbawiona swoistej logiki, jest sprzeczna z terminologią stosowaną w Incoterms.
Trzynaście formuł Incoterms 2000 istnieje m.in. po to, aby eksporter i importer mieli możliwość wyboru odpowiedniego zakresu obowiązków, jakie mają spełnić, a które dotyczą m.in. kosztów i ryzyka przewozu towarów. Każda z formuł inaczej określa zakres takich obowiązków dla sprzedającego i kupującego. Istnieje jednak grupa wspólnych obowiązków, które strony muszą dopełnić niezależnie od tego, jaką formułę Incoterms wybiorą. Obowiązki stron kontraktu wspólne dla wszystkich formuł Incoterms 2000:

1. Obowiązki stron w zakresie istoty umowy kupna sprzedaży:
a) obowiązki sprzedającego: dostarczenie towaru i faktury handlowej zgodnie z kontraktem oraz każdego innego wymaganego dowodu zgodności.
b) obowiązki kupującego: przyjęcie dostawy, jeśli został on dostarczony zgodnie
z wymaganiami, zapłacenie ceny uzgodnionej w kontrakcie.
2. Obowiązki stron w zakresie zawiadomienia drugiej strony:
a) obowiązki sprzedającego: zawiadomienie kupującego o czasie i miejscu, w którym towar będzie do jego dyspozycji, oraz o jego dostarczeniu do określonego miejsca, w celu umożliwienia mu poczynienia kroków, które są normalnie niezbędne do przyjęcia towaru.
b) obowiązki kupującego: przekazanie sprzedającemu instrukcji umożliwiającej jego wywiązanie się z dostawy. W niej powinna znaleźć się data i miejsce przyjęcia dostawy,
a także w zależności od uprawnień nazwa przewoźnika, miejsce załadunku i związany z tym wymagany czas dostawy, termin wysyłki i miejsce przeznaczenia.
3. Obowiązki stron w zakresie czynności kontrolnych:
a) obowiązki sprzedającego: poniesienie kosztów podstawowych czynności kontrolnych, jak kontrola jakości, mierzenie, ważenie, liczenie.
b) obowiązki kupującego: poniesienie kosztów (jeśli nie uzgodniono inaczej) inspekcji przedwysyłkowej, dokonywanej w swoim interesie, poza przypadkami, kiedy jest ona wymagana obligatoryjnie przez władze kraju eksportera.
4. Obowiązki stron w zakresie opakowania i oznakowania:
a) obowiązki sprzedającego: dostarczenie na własny koszt opakowania, chyba że towar będący przedmiotem umowy jest zwyczajowo transportowany bez opakowania. Opakowanie musi być dostosowane do warunków transportu, jeżeli były one znane sprzedającemu przed zawarciem kontraktu. Każde inne opakowanie powinno być przedmiotem wcześniejszych ustaleń między stronami. Jeżeli nie ma zwyczajów dotyczących opakowania towaru będącego przedmiotem handlu w transporcie, sprzedający ma obowiązek opakować towar tak, aby dotarł bezpieczny na miejsce przeznaczenia.
b) obowiązki kupującego: nie ma obowiązku
Dostawa w świetle Incoterms następuje przez wydanie towaru nabywcy lub osobie przez niego upoważnionej (np. przewoźnikowi, spedytorowi) zgodnie z daną formułą Incoterms sprzedający ma obowiązek dostarczenia towaru w następujące miejsce:
• EXW – siedziba sprzedającego, najczęściej fabryka lub miejsce składowania towaru,
• FCA – miejsce przekazania towaru pierwszemu przewoźnikowi; fabryka miejsce składowania towaru lub siedziba przewoźnika,
• FAS – złożenie towaru na miejscu wzdłuż burty statku w porcie nadania towaru,
• FOB – dostarczenie na burtę statku w porcie nadania towaru,
• CPT – miejsce przekazania towaru pierwszemu przewoźnikowi; fabryka miejsce składowania towaru lub siedziba przewoźnika,
• CFR – dostarczenie towaru do portu załadunku, na pokład statku,
• CIP – miejsce przekazania towaru pierwszemu przewoźnikowi; fabryka miejsce składowania towaru lub siedziba przewoźnika,
• CIF - dostarczenie towaru do portu załadunku, na pokład statku,
• DAF – dostarczenie towaru do ustalonej granicy; najczęściej jest to granica kraju przeznaczenia,
• DES – dostarczenie towaru do portu przeznaczenia, na burcie statku,
• DEQ – dostarczenie towaru na nabrzeże w porcie przeznaczenia,
• DDU – dostarczenie towaru do miejsca przeznaczenia: najczęściej jest to siedziba kupującego,
• DDP - dostarczenie towaru do miejsca przeznaczenia: najczęściej jest to siedziba kupującego,

W przypadku zastosowania formuły EXW sprzedający wyodrębnia, opakowuje, oznacza towar przeznaczony do kupującego oraz zawiadamia kupującego o możliwości odbioru. Dokonując tych czynności spełnia tym samym obowiązek dostawy. Ta forma stwarza najmniej obowiązków po stronie sprzedającego. Inaczej jest w przypadku formuł grupy D gdzie miejscem dostawy jest granica (DAF), pokład statku w porcie przeznaczenia, nabrzeże w porcie kraju przeznaczenia (DEQ), siedziba kupującego (DDU, DDP). Określone konkretną formułą miejsca dostawy powinno być przez strony doprecyzowane przez podanie miejsca, nazwy miejscowości, do której ma się odbyć dostawa. Obok podania miejscowości należy też zadbać o uzyskanie/podanie adresów, pod które ma być dostarczony towar.
Gestia transportowa oznacza jednocześnie prawo i obowiązek zorganizowania transportu i pokrycia kosztów. Posiadanie gestii transportowej daje możliwość wyboru spedytora, przewoźnika, środka i trasy transportu w ramach ograniczeń wynikających
z kontraktu i przepisów bezwzględnie obowiązujących. Gestię transportową w formułach E
i F posiada kupujący, a w formułach C i D sprzedający. Strona, która nie posiada gestii transportowej, może jedynie sugerować partnerowi zastosowanie określonego środka transportu, ale ostateczna decyzja o trasie przejazdu, wyborze przejścia granicznego, przewoźnika itd. należy do tego kontrahenta co płaci za przewóz towarów. Przy wyborze określonej formuły handlowej należy wziąć pod uwagę nie tylko kwestie związane
z posiadaniem gestii transportowej bądź jej brakiem, ale także ryzyko związane z przewozem towaru przez określone obszary oraz konieczność dokonywania formalności związanych
z odprawami celnymi: wywozową, tranzytowymi i przewozową.
W celu stwierdzenia, która ze stron powinna ponieść koszty ubezpieczenia towaru, należy precyzyjnie określić moment i miejsce, w którym to ryzyko przechodzi ze sprzedającego na kupującego. Miejsce to uzmysławia, która ze stron jest odpowiedzialna za towar na jego zasadniczej drodze przewozu, na jakie ryzyko ten towar jest narażony i czy warto się uwolnić od potencjalnych strat i szkód, wykupując odpowiednie ubezpieczenie.
W Incoterms 2000 miejsce przejścia ryzyka ze sprzedającego na kupującego odbywa się następująco :
• EXW – siedziba sprzedającego,
• FCA – miejsce przekazania towaru pierwszemu przewoźnikowi,
• FAS – miejsce wzdłuż burty statku w porcie nadania towaru,
• FOB – linia burty statku w porcie nadania towaru,
• CPT – miejsce przekazania towaru pierwszemu przewoźnikowi,
• CFR – linia burty statku w porcie nadania towaru,
• CIP – miejsce przekazania towaru pierwszemu przewoźnikowi,
• CIF - linia burty statku w porcie nadania towaru,
• DAF – ustalona granica,
• DES – burta statku w porcie przeznaczenia,
• DEQ – nabrzeże w porcie przeznaczenia,
• DDU – miejsce przeznaczenia,
• DDP - miejsce przeznaczenia.
Sprzedający nigdy nie ponosi ryzyka związanego z transportem do dalszego punktu niż ten, do którego ponosi koszty transportu. Gestia ubezpieczeniowa leży po stronie, która ponosi ryzyko na głównej drodze przewozu. W formułach grup E, F, C gestia ubezpieczeniowa leży po stronie kupującego, a w formułach grupy D – po stronie sprzedającego. W odróżnieniu od gestii transportowej, gestia ubezpieczeniowa nie jest obowiązkiem wykupienia ubezpieczenia, lecz nakazem wynikającym z ryzyka, na jakie jest narażona strona, odpowiadając z towar na głównej drodze przewozu.
Powołanie się na określoną formułę Incoterms precyzuje też kwestie związane
z organizacją dokumentów. Incoterms określa obowiązki stron w tym zakresie w odniesieniu do następujących dokumentów:
 faktury handlowej,
 świadectwa pochodzenia towaru,
 dokumentu stwierdzającego dostawę,
 pozwolenie wywozu (licencji eksportowej),
 pozwolenia przywozu (licencji importowej),
 dokumentu transportowego,
 dokumentu ubezpieczeniowego.
Podział obowiązków między sprzedającego i kupującego dotyczący organizacji dokumentów wynika bezpośrednio z omówionych już obowiązków przewozu, dostawy, odprawy celnej, ryzyka lun kosztów ubezpieczenia, jakie ponoszą strony na zasadniczej drodze przewozu. Obowiązek wystawienia faktury handlowej, który ze względów oczywistych ciąży zawsze na eksporterze, określają obowiązki wspólne dla Incoterms. Za uzyskanie świadectwa pochodzenia jest odpowiedzialny w przypadku 12 pierwszych formuł kupujący, a w przypadku DDP jest to obowiązkiem sprzedającego. Trzeba tu podkreślić, że obowiązek uzyskania świadectwa nie oznacza bynajmniej obowiązku jego wystawienia. To sprzedający organizuje takie dokumenty a urząd celny kraju eksportera lub inna uprawniona do tego instytucja potwierdza jego zapisy. Brak świadectwa pochodzenia skutkuje np. niemożnością skorzystania z preferencji w postaci obniżonych stawek celnych. Za dostarczenie dokumentu transportowego jest odpowiedzialna ta strona, która posiada gestię transportową. W formułach E i F jest nim kupujący; a w formułach grupy C i D – sprzedający.

Bibliografia:
Blajer A., Międzynarodowe reguły handlowe, zasady i praktyka stosowana, Oddk, Gdańsk 2000.
Górski W., Mendykt E., Prawo transportu lądowego, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa, 2005.
Marciniak-Neider D., Rozliczenia w handlu zagranicznym, PWE, Warszawa 2004.
Handel Zagraniczny poradnik dla praktyków, red. B. Stępień, PWE, Warszawa 2007
Transakcje Handlu zagranicznego, red. B. Stępień, PWE, Warszawa 2004.

!!!xyz!!!

a z czego to ???